• اصطلاح "کانُن": کانن واژه‌ای است یونانی به معنای "قانون" یا معیار اندازه‌گیری (غلاطیان ۱۶: ۱۶.)

• بحث کانن کتاب‌مقدس: وقتی که واژۀ کانن به طور کلی در بحث دربارۀ کتاب‌مقدس به کار می‌رود به حدود کتب مقدس رسمی یعنی کتبی که کتاب‌مقدس شامل آنهاست یا باید باشد اشاره دارد. در بحث کانن به این سؤالات پرداخته می‌شود که چرا تنها کتب موجود در کتاب‌مقدس فعلی را به عنوان کتب رسمی قبول داریم و یا اینکه چرا همۀ اینها را به عنوان کانن می‌پذیریم؟

• خاستگاه مفهوم کانُن: مفهوم کتب مقدس به خودی خود بر مفهوم کانن دلالت دارد چرا که بیانگر کتبی است که برای پیروان یک دین جایگاه ویژه‌ای دارد و اعتقادات و رفتارهای دینی آنها را به طور خاص تعریف و تجویز می‌کند. تقدس این کتب خواه نا خواه در بر دارندۀ تمایز آنها از دیگر کتب است.

• اندیشۀ کانن در کتاب‌مقدس: اندیشۀ کانن در برخی از قسمتهای خود کتاب‌مقدس یافت می‌شود: (لوقا ۱۱:‏۵۱؛ کولسیان ۴:‏۱۶؛ مکاشفه ۲۲:‏۱۸)

کتب رسمی عهد عتیق

• شواهدی در خود عهدعتیق حاکی از آن است که تورات خیلی زود به رسمیت شناخته شد (تثنیه ۳۱:‏۱۱؛ یوشع ۱:‏۷ -‏‏‏‏‏‏‏‏‏ ۸؛ دوم تواریخ ۲۳:‏۱۸.)

• معمولاً تاریخ پذیرش نهایی تورات را ۵۰۰ ق.م. و تاریخ پذیرش نهایی کتب انبیا را ۲۰۰ ق.م. و تاریخ پذیرش نوشته‌جات را کمی بعد از آن و دیرِ دیر قرن اول میلادی (شورای یَمنه) تلقی می‌کنند.

• مبانی پذیرش کتب قانونی عهدعتیق شناخته نیست. برای مسیحیان پذیرش آنها از سوی مسیح و رسولان او ججت کافی محسوب می‌شود. عیسی در مورد بسیاری از مسائل با رهبران یهود موافق نبود و با آنها به مباحثه می‌پرداخت، ولی کوچکترین دلیل وشاهدی وجود ندارد که نشان دهد او در مورد کتب رسمی با آنها اختلاف نظر داشته باشد. لوقا ۱۱:‏۵۱ حکایت از آن دارد که کانن مورد استفاده در کنیسه‌های آن روز اسرائیل معادل عهدعتیق امروزی ما بوده است.

• در طول تاریخ در میان یهودیان هیچگونه بحثی در خصوص حدود کانن وجود نداشته است. ترجمۀ یونانی عهدعتیق برخی کتب آپوکریفایی را نیز شامل می‌شود، ولی هیچیک از آنها در فلسطین مورد قبول نبوده است و شواهد روشنی نیز در مورد پذیرش آنها از سوی یهودیت رسمی حتی در دیاسپورا وجود ندارد. یهودیان امروزی هنوز تنها همان عهدعتیق امروزی را به عنوان کتب مقدس قبول دارند و کتب آپوکریفا را نمی‌پذیرند.

کتب رسمی عهد جدید

• عدم نیاز به کتب رسمی در سالهای نخست: ۱) سنت شفاهی در خصوص وقایع زندگی و تعالیم عیسی؛ ۲) رسولان و شاگردان بلافصل آنها هنوز زنده بودند.

• شواهدی از دورۀ خود رسولان به قدمهای نخست در راستای تشکیل کتب رسمی عهدجدید اشاره دارد: ۱) نگاشته شدن اناجیل ۲) پذیرش نوشته‌های پولس در میان کلیساها. برای مثال او نامه‌های خود را امضا می‌کرد تا معلوم باشد که واقعاً از طرف اوست (اول قرنتیان ۱۶:‏۲۱؛ کول ۴:‏۱۸؛ دوم تسا ۳:‏۱۷)؛ می‌خواست که نامه‌هایش در کلیسا های خوانده شود؛ دوم پطرس ۳:‏۱۶ نشان می‌دهد که نوشتۀ پولس از کتب مقدس تلقی می‌شده است. همچنین مکاشفه ۲۲:‏۱۸ -‏‏‏‏‏‏‏‏‏ ۱۹ حاکی از تمایز میان کتب مقدس و سایر نوشته هاست.

• پدران کلیسا در قرون اول بین نوشته‌های خود و کتب مقدس تمایز قائل بودند.

• نخستین فهرست کتب رسمی، به فهرست موراتوری معروف است (۱۷۵ میلادی.) لیست کامل ۲۷ کتاب به یوسبیوس تعلق دارد (در گذشته ۳۴۰.) از میان اینها در مورد ۶ کتاب به دلیل مطمئن نبودن خاستگاه رسالتی آنها و یا برخی مسائل تعلیمی در میان برخی کلیسا ها شک بوده است (یعقوب، یهودا، دوم پطرس، دوم و سوم یوحنا و مکاشفه.)

• معیار تأیید کتب رسمی: ۱) مطابقت با قانون ایمان ۲) خاستگاه رسالتی ۳) پذیرش در کلیساها

• کتب آپوکریفایی عهدجدید: کیفیت آنها با نوشته‌های رسمی بسیار متفاوت است و به سه دلیل بالا مردود شناخته شده‌اند

• کلسیا نبود که به کتاب‌‌مقدس اقتدار بخشید بلکه کلیسا تنها اقتدار کتب مقدس را تشخیص داد و آن را به رسمیت شناخت.

−−−−−−−−−−

منابع

درآمدی بر الهیات -‏‏‏‏‏‏‏ مک‌گراث

(چاپ ایران) ۲۲۸-‏‏‏‏‏‏‏ ۲۳۱.

(چاپ انگلیس) ۲۴۸-‏‏‏‏‏‏‏ ۲۵۱.

الهیات مسیحی -‏‏‏‏‏‏‏ تیسن ۸۵ -‏‏‏‏‏‏‏ ۹۶.

اصول الهیات -‏‏‏‏‏‏‏ فاتحی ۲۰ -‏‏‏‏‏‏‏ ۲۱.

Migliore, Faith, ch. 3.

Grenz, Theology, ch. 14.

Grenz, Community,164 – 175.