واژۀ الاهیات در فارسی

o تعریف فرهنگ معین: ۱) امور مربوط به خدا؛ ۲) حکمت الهی که عبارت است از مطالعه و بررسی در خصوص امور مربوط به خدا

o الاهیات به طور سنتی بخشی از مبحث بزرگتر مابعدالطبیعه در فلسفه به شمار می‌آمد.

o ما واژۀ "الاهیات" را در ترجمۀ واژۀ انگلیسی theology به کار می‌بریم.

واژۀ Theology در انگلیسی

o از ترکیب دو واژۀ یونانی به دست آمده است: Theos به معنی "خدا" و logos به معنی کلام یا اندیشه. پس theology در لغت یعنی کلام یا اندیشه دربارۀ خدا.

o به لحاظ تاریخی نیز الاهیات در ابتدا به معنی مطالعه و تفکر دربارۀ خدا به کار می‌رفت و امروزه نیز یکی از کاربردهای این واژه همین است یعنی بررسی آموزۀ خدا در ایمان مسیحی. ولی بعدها الاهیات معانی وسیعتری نیز پیدا کرد.

o الاهیات به معنی وسیعترِ بررسی و تفکر پیرامون همۀ آموزه‌های مسیحی نیز به کار می‌رود.

o الاهیات همچنین در اشاره به رشته‌ای دانشگاهی به کار می‌رود که به مطالعۀ مبانی، منابع، تاریخ ، دلالتها و کاربردهای مختلف باورهای مسیحی می‌پردازد.

ماهیت الاهیات: ایمان در جستجوی فهم

• آگوستین می‌گوید: "من ایمان می‌آورم تا بفهمم".

• آنسلم الاهیات مسیحی را "ایمان در جستجوی فهم" تعریف می‌کند.

• الاهیات مسیحی از ایمان برمی‌خیزد و با ایمان شروع می‌شود.

• این ایمان نه ایمان به طور کلی بلکه ایمان مسیحی به طور خاص است.

• این ایمان نه ایمانی فردی بلکه ایمانی است که در جامعۀ مسیحی یعنی کلیسا روییده و نمو کرده است.

• ایمان برخاسته از ملاقات انسان با خداست. ایمان واکنش مثبت انسان است در برابر خدایی که انسان را در پیام انجیل ملاقات می‌کند. این ایمان البته از همان آغاز شامل حداقلی از فهم نیز هست، ولی به آن منحصر نیست. ایمان از ابعاد ارادی و احساسی نیز برخوردار است.

• الاهیات مسیحی از موضعی خنثی و بیطرف سخن نمی‌گوید، بلکه از موضع کسی که به مسیح به عنوان منجی و خداوند خود ایمان دارد و می‌کوشد تا مطابق ارادۀ او و ارزشهای برخاسته از این اراده زندگی کند.

o در دفاع از بیطرفی: ۱) بنا به ادعا، برای رسیدن به حقیقت بیطرفی ضرورت دارد. تعهد با حقیقت منافات دارد. ۲) باعث می‌شود که الاهیات بتواند به عنوان رشته‌ای آکادمیک مطرح باشد.

o در دفاع از تعهد ایمان: ۱) بین حقیقت و تعهد هیچ منافاتی نیست. در واقع، حقیقت، تعهد نیز می‌طلبد. مهم این است که ایمان با دیدی باز و حالتی انعطاف‌پذیر به جستجوی فهم برآید. آنچه باید از آن بر حذر بود تعهد نیست بلکه تعصب است! ۲) هر تحقق و پژوهشی، آگاهانه یا ناآگاهانه متضمن یک سلسله تعهدات و مفروضات پیشین است. بیطرفی کامل، خواب وخیالی بیش نیست! ۳) الاهیات مسیحی در پاسخ به ایمان یک جامعه ظهور می‌کند. مطالعۀ الاهیات به عنوان یک فعالیت صرفاً آکادمیک و بدون هیچگونه تعهد و موضع‌گیری ایمانی به معنی نادیده انگاشتن این واقعیت است که مسیحیت یعنی اعلان پیام انجیل و دعا و پرستش. ۴) در آن صورت، فقط کسی می‌تواند عقاید مسیحی را به درستی بفهم و تشریح کند که خودش مسیحی نباشد!

• نقطۀ آغاز الاهیات مسیحی سعی در اثبات حقانیت ایمان بر اساس اصول عقلانی مورد قبول همگان نیست، بلکه الاهیات مسیحی ایمان را مفروض می‌گیرد و سپس از چشم‌انداز آن به جهان و خدا و خود می‌نگرد.

• وجه تمایز الاهیات با فلسفه: فلسفه سعی می‌کند از چشم‌انداز اصولی کلی که مورد قبول همه باشد به موضوعات مشابهی نظر کند

• وجه تمایز الاهیات با مطالعه ادیان

• الاهیات مسیحی کوششی است برای فهمیدن

• هرچند االاهیات مسیحی با ایمان شروع می‌شود، ولی این ایمان، ایمانی است که می‌خواهد بفهمد. همین عزم و جستجوی ایمان برای فهمیدن است که سبب می‌شود ایمان مسیحی ایمانی کورکورانه نباشد.

• بعلاوه، الاهیات مسیحی اعتقاد راسخ دارد که با ایمان داشتن است که فهم امکان‌پذیر می‌گردد. حتی در قلمروی دفاعیات مسیحی باید با ایمان شروع کرد و نشان داد که ایمان مسیحی است که بهترین تبیین را برای تمامیت تجربۀ بشری در این جهان به دست می‌دهد.

• الاهیات مسیحی تلاش ایمان است برای فهمیدن هرچه درست‌تر، دقیق‌تر، عمیق‌تر و جامع‌تر مبنا، موضوع و محتوای ایمان.

• الاهیات مسیحی جستجو است.

• ایمانی که الاهیات با آن آغاز می‌شود، ایمانی است پرسشگر، در جستجو، خستگی‌ناپذیر، سختگیر، امیدوار و شادمان.

• ایمان مسیحی ایمانی است فروتن که مدعی رسیدن به مقصد و داشتن پاسخ نهایی به همۀ پرسشهای خود و دیگران نیست.

• ایمان مسیحی هیچ وجه اشتراکی با لاقیدی نسبت به جستجوی حقیقت، یا ترس از اقدام به این جستجو، یا کاهلی در ادامۀ راه یا یأس در مورد رسیدن به مقصد ندارد.

−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−

منابع

 درآمدی بر الهیات مسیحی – مک‌گراث

۱۴۷ – ۱۵۳؛ ۱۸۴ – ۱۸۶. (چاپ ایران)

۱۶۱-‏‏‏‏۱۶۷؛ ۲۰۱-‏‏‏‏۲۰۴. (چاپ انگلیس)

الهیات مسیحی – تیسن ۷ – ۱۲.

اصول الهیات-‏‏‏‏ فاتحی ۱ – ۴.

Daniel Migliore, Faith Seeking Understanding, ch. 1

Stanley Grenz, Theology for the Community of God, Introduction, 1-‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏8

Stanley Grenz, Created for Community, Introduction, 13-‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏17