کتاب‌مقدس و اقتدار خدا

یکی از مهم‌ترین و بحث‌برانگیزترین مفاهیمِ الاهیات معاصر، موضوعِ مکاشفۀ الاهی و مرجعیتِ غایی کتاب‌مقدس است. کتب و رسالات و مقالات بی‌شماری در این زمینه به نگارش در آمده و این موضوع از زوایا و چشم‌اندازهای مختلف در الاهیات معاصر مورد بررسی قرار گرفته است. پس از دوران روشنگری و شکل‌گیریِ تفکر انتقادی، و با غالب شدنِ نگرش مدرنیته بر اَرکانِ تفکر غرب، هرگونه مرجعیتی جزء مرجعیتِ خردِ خود‌بُنیادِ بشری زیر سؤال رفت و در این بین کتاب‌مقدس که عالی‌ترین مرجع الاهیات و ایمان مسیحی است، آماج شدید‌ترین حملات قرار گرفت. انسانِ عمیقاً متأثر از روشنگری، با تفکر نقادانه‌اش، هر آنچه را که با تفکر و معیارهای عقلانی‌اش هم‌خوانی نداشت به کناری نهاد و مرجعیت و حُجیّتِ کتاب‌مقدس را که از نظر کلیسا و ایمان مسیحی ورای عقل بشری است، به سُخرِه گرفت.

این مباحث خصوصاً برای الاهیاتِ پروتستان نقش محوری‌تری یافت، زیرا برخلاف کلیسای کاتولیک که به دو منبع دیگر، یعنی به سُنت و عقلِ ارسطویی آنگونه که در فلسفۀ توماس آکوئیناس آمده نیز متکی است، بُنیانِ فکری و ایمانیِ کلیساهای پروتستان صرفاً کتاب‌مقدس است. شعار معروف عصر اصلاحات، یعنی "فقط کتاب‌مقدس" (Sola Scriptura) به‌روشنی بیانگر این مفهوم است.

در جدالِ مُدرنیته و مسیحیتِ راست‌دین، برخی از مسیحیان در قالب‌های تفکرِ روشنگری به اندیشیدن پرداختند و در الاهیاتِ لیبرالی، از یک طرف مرجعیتِ نهایی کتاب‌مقدس کنار نهاده شد و از طرف دیگر، تجربۀ مذهبی و مکاشفۀ عام و غیره، اهمیتی هم‌سنگِ کتاب‌مقدس یافت.

دکتر ان. تی. رایت، اسقف دارُم که از عهدجدیدپژوهانِ برجستۀ معاصر و متفکری طراز اول در جهان مسیحیت محسوب می‌شود، در کتابِ «کتاب‌مقدس و اقتدار خدا»، رویکردی کاملاً متفاوت در پیش می‌گیرد.

او با پرهیز از ورود به بحث‌های کلاسیکِ مربوط به مصون از خطا بودنِ کتاب‌مقدس و ارائۀ اَدِلِۀ علمی و باستان‌شناسی در مورد صحت و اصالت کتاب‌مقدس، از قواعدِ بازی‌ای که تفکرِ روشنگری و مدرنیته همواره بر الاهیات تحمیل کرده‌اند اجتناب می‌کند و در عوض با طرح موضوع از چشم‌اندازی کاملاً جدید، سطح بحث را به شأنی متفاوت ارتقاء می‌دهد. او پس از بررسیِ تاریخیِ بحثِ اهمیتِ کتاب‌مقدس در کلیسا، اساساً این بحث را پیش می‌کشد که خدا تصمیم گرفته است آنچه را ما کتاب‌مقدس می‌خوانیم، به ابزاری برای مکشوف کردنِ خود تبدیل نماید و این کلام، مهم‌ترین طریقی است که خدا توسط آن با انسان سخن می‌گوید و اراده و نقشه‌اش را بر او آشکار می‌سازد. از نظر او، خدا توسط این کلام با قوم‌ خود سخن گفته و می‌گوید، و اساساً قوم او به‌واسطۀ این کلام پدید آمده و شکل گرفته است. امروزه نیز این قوم به‌واسطۀ این کلام به حیات خویش ادامه می‌دهد. این کلام، در واقع، قدرت خدا برای پیش بردنِ نقشه‌اش در این جهان بوده و قدرت خدا توسط این کلام عمل می‌کند. خدا توسط این کلام، آفرینشِ جدید خود را در جهان و در قوم او استمرار می‌بخشد. چارچوب و مایۀ اصلی اندیشۀ اسقف رایت در واقع این مفاهیمِ بنیادین است، اما وی به اَشکال مختلف این مضمون را می‌پروراند و با مراجعه به آیات مختلف کلام، شواهد کتاب‌مقدسی در به کرسی نشاندن دیدگاهش ارائه می‌دهد.

اسقف رایت همچنین نقدی موجز اما استخوان‌دار از تفکر مدرنیته ارائه می‌دهد و معیارهایی را که متفکران مدرنیته با استناد به آن هرگونه مرجعیت غایی را نفی می‌کنند، زیر سؤال می‌برد. او تناقضات ذاتی موجود در تفکر مدرنیته را که از دید موافقان آن مستور مانده است، به زیبایی باز می‌نماید و نشان می‌دهد که تفکری که داعیۀ عقلانیّت و خردمداری دارد، از اساس دچارِ تناقض‌گویی است. «کتاب‌مقدس و اقتدار خدا» به زبانی بسیار موجز نوشته شده و نویسنده سعی کرده است در حجمی حداقل، مفاهیمِ بسیاری را بگنجاند. از این رو، با اینکه نویسنده می‌کوشد از ورود به مباحث تخصصی حتی‌المقدور اجتناب ورزد، اما پیچیدگی و بغرنجیِ مفاهیمِ طرح‌شده گاه درک مطالب کتاب را دشوار می‌سازد. لیکن ترجمۀ روان و شیوای اکتاب گره از این مشکل می‌گشاید و راه را برای خوانندۀ فارسی‌زبان هموار می‌سازد.

−−−−−−−−−−−−−−−−

قیمت: ۵/۴ پوند

(به انضمام هزینه پست و بسته‌بندی)

نحوۀ سفارش

آدرس پست الکترونیکی:

publications@elam.com

(لطفاً آدرس پستی خود را در نامه الکترونیکی ذکر کنید)

سفارش از طریق کتاب‌فروشی آنلاین:

کتاب‌مقدس و اقتدار خدا

تلفن اروپا/آسیا: ۹۵۱ ۵۲۰ ۱۴۸۳(۰) ۰۰۴۴

فکس: ۷۰۷ ۴۲۷ ۱۴۸۳(۰) ۰۰۴۴

آدرس پستی:

Elam Publications

 P.O.Box 75, Godalming, Surrey, GU8 6YP, UK