«و گفتم کاش که مرا بال‌ها مثل کبوتر می‌بود تا پرواز کرده، استراحت می‌یافتم» (مزامیر ۵۵:‏۶)

در شمارۀ گذشته مطلبی در مورد ماهی خواندیم و دیدیم که چگونه این موجود شگفت‌انگیز یکی از سمبل‌های مسیحیت به‌شمار می‌رود. در این شماره که ویژۀ عید پنطیکاست و نزول روح‌القدس است می‌خواهیم با موجود شگفت‌انگیز دیگری آشنا شویم که آن نیز در کتاب‌مقدس یکی از سمبل‌های مهم ایمان مسیحی است. نام این موجود، کبوتر است.

مطمئناً تا به‌حال تصویر کبوتری را که شاخه‌ای از درخت زیتون بر منقار دارد به‌عنوان سمبل صلح دیده‌اید. از کبوتر اولین بار در داستان نوح (در پیدایش ۸:‏۸-‏‏‏۱۲) به این مفهوم یاد شده است.

اما کبوتر ‌تنها سمبل صلح نیست بلکه از آن مهم‌تر، سمبل پاکی و بی‌گناهی نیز هست و در واقع این جنبه از کبوتر است که بیش از همه در کتاب‌مقدس مورد تأکید قرار گرفته است. به احتمال زیاد یکی از دلایلی که روح‌القدس در اناجیل خود را به‌صورت کبوتر نمایان می‌سازد نیز همین است: «چون عیسی تعمید یافت، بی‌درنگ از آب برآمد. همان دم آسمان گشوده شد و او روح خدا را دید که همچون کبوتری فرود آمد و بر وی قرار گرفت» (متی ۳:‏۱۶). «هنگامی که مردم همه تعمید می‌گرفتند و عیسی نیز تعمید گرفته بود و دعا می‌کرد، آسمان گشوده شد و روح‌القدس به شکل جسمانی، همچون کبوتری بر او فرود آمد...» (لوقا ۳:‏۲۱ و ۲۲).

کبوتر در عهدعتیق نیز سمبول پاکی است. در تثنیه ۱۴:‏۱۱ می‌خوانیم که خداوند کبوتر را در ردیف پرندگان آلوده معرفی نمی‌کند و به انسان اجازه می‌دهد که از گوشت آن تغذیه کند زیرا پاک و طاهر است: «از همۀ مرغان طاهر بخورید. و این است آنهایی که نخورید....»

به‌علاوه کبوتر به همین علت جزو حیوانات قربانی است، و خداوند به موسی می‌گوید که این پرنده را می‌توان به‌عنوان هدیه و قربانی سوختنی تقدیم کرد: «و اگر قربانی او به‌جهت خداوند قربانی سوختنی از مرغان باشد، پس قربانی خود را از فاخته‌ها یا از جوجه‌های کبوتر بگذراند» (لاویان ۱:‏۱۴).

همه این نمونه‌ها به پاکی و طهارت کبوتر اشاره دارند.

و اما کبوتر در عهدجدید علاوه بر سمبول پاکی، تمثیلی از سادگی و بی‌آلایشی است. عیسی مسیح به شاگردان خود می‌گوید: «من شما را همانند گوسفندان به میان گرگان می‌فرستم. پس همچون مار هوشیار باشید و مانند کبوتر ساده» (متی ۱۰:‏۱۶).

حال بیایید زندگی این پرنده را کمی دقیق‌تر بررسی کنیم و بیشتر با سرگذشت آن آشنا شویم.

در دنیا در حدود ۳۰۰ نوع کبوتر وجود دارد، که همه آنها را به‌طور کلی می‌توان به دو دستۀ وحشی و خانگی تقسیم کرد. کبوتر جز در مناطق سردسیری، تقریباً در همه نقاط کرۀ زمین زندگی می‌کند. این پرنده سری کوچک و پاهایی کوتاه اما قوی‌ دارد. کبوتر به رنگ‌های مختلفی است: از سیاه و قهوه‌ای گرفته تا خاکستری و سفید. کبوتران پرندگان چابکی هستند و در قفسۀ سینۀ خود عضلاتی بزرگ و قوی‌ دارند. به‌همین دلیل از بسیاری از دیگر پرندگان سریع‌تر پرواز می‌کنند. آنها می‌توانند با سرعتی معادل ۵۰ مایل در ساعت پرواز کنند و همچنین قادرند خیلی سریع جهت پرواز خود را تغییر دهند. جوجه‌های این پرنده در ابتدا نابینا و فاقد پر هستند، اما خیلی زود رشد می‌کنند و می‌توانند در عرض چهار تا پنج هفته پرواز کنند.

اکثر کبوترها ۲۵ تا ۲۸ سانتی‌متر درازا دارند. البته جنس مذکر کمی از مؤنث بلندقدتر و درشت‌تر است. میانگین عمر کبوتر بین ۳ تا ۵ سال است. کبوترانی که جثۀ بزرگ‌تری دارند معمولاً بیشتر از کبوترهای دارای جثه‌ای کوچک عمر می‌کنند.

کبوتران در هنگام پرواز اصواتی از خود تولید می‌کنند که هر کدام دارای معنای خاصی است. به ‌این ترتیب این پرندگان می‌توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.

اکثر کبوترها لانۀ خود را بر بالای شاخۀ درختان می‌سازند. اما یک نوع خاص که به کبوتر صحرایی (Rock Dove) معروف است لانه خود را بر بالای صخره‌ها و یا لبۀ ساختمان‌های بلند می‌سازد. کبوتران اغلب در همان منطقه‌ای که به‌دنیا می‌آیند زندگی خود را طی می‌کنند، مگر عده معدودی که در نواحی سردسیرتر زندگی می‌کنند و به‌هنگام شروع فصل سرما به مناطق گرم‌تر مهاجرت می‌کنند.

کبوتران صبحگاهان به‌دنبال آب و غذا می‌گردند و بعد از ظهر استراحت می‌کنند تا هنگام غروب که دوباره از پی آب و غذا به پرواز درمی‌آیند و قبل از تاریک شدن هوا مجدداً به لانه‌های خود باز می‌گردند. این پرندگان وسواس چندانی برای خورد و خوراک ندارند و در اکثر موارد هر چه بیابند می‌خورند. جوجه کبوتر تقریباً ۱۰ روز بعد از تولد قادر است غذای جامد بخورد. ممکن است بپرسید تا قبل از آن چگونه تغذیه می‌کند؟ جالب است بدانید که غذای جوجه‌ کبوترها در طول ده روز اول زندگی‌شان شیر است! نه تنها شیر مادر، بلکه شیر پدر نیز! ممکن است تعجب کنید، اما کبوتر نر و ماده هر دو مایع سفید رنگی تولید می‌کنند که به شیر معروف است و از این طریق در ده روز اول به جوجه‌های خود غذا می‌دهند. کبوتران نر و ماده با قرار دادن نوک منقار خود در گلوی جوجه‌های‌شان، شیر را در گلوی آنها خالی می‌کنند و بدین ترتیب کودکان خود را سیر می‌کنند!

اکثر کبوترها به‌صورت گروهی پرواز می‌کنند زیرا حرکتِ دسته‌جمعی باعث می‌شود در صورت بروز خطر بتوانند راحت‌تر از خود و از یکدیگر محافظت کنند.

و سرانجام یک سؤال: تا به حال از خود پرسیده‌اید که چرا نوح از بین هزاران پرنده، کبوتر را برای یافتن خشکی انتخاب کرد؟

مطمئناً کسانی که تجربه "کفتر بازی" دارند به‌راحتی می‌توانند به این سؤال جواب دهند. کبوتر این توانایی را دارد که در ذهن خود دو نقطه جغرافیایی را مانند قطب‌نما مشخص کند و بدین‌ ترتیب قادر است در هر جای این کرۀ خاکی که باشد مکان‌های مشخص شده را پیدا کند. به همین خاطر است که در زمان‌های قدیم، قبل از آنکه پستچی و نامه‌رسانی در کار باشد، و یا در شرایط سخت و خطرناک، از این موجود باهوش به‌عنوان پستچی استفاده می‌شد که به کبوتر نامه‌رسان معروف بود. کبوتران نامه‌رسان در جنگ جهانی اول و دوم نیز به دلیل همین خصوصیت خود بسیار مورد استفاده واقع شدند و نقش مهمی در ایجاد ارتباط بین انسان‌ها ایفا ‌کردند.

امیدواریم با مطالعه این مقاله شناخت مختصری در مورد این مخلوق شگفت‌انگیز بدست آورده باشید. در انتها خوب است از خداوند بخواهیم ما را همچون کبوتر مخلوقی ساده و بی‌آلایش سازد و پاکی و قدوسیت الهی او وجود ما را فرا گیرد تا بتوانیم برای دیگر انسان‌ها پیام‌آورِ صلح و آرامشِ خداوند باشیم.