اکثر مردم دنیا تولد عیسی مسیح را در روز بیست و پنجم دسامبر جشن می‌گیرند. اما آیا عیسی در چنین تاریخی به‌دنیا آمد؟ آیا می‌توان تاریخ دقیق تولد عیسی را از روی کتاب‌مقدس، تعیین کرد؟ در این مقاله به تفصیل به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت، و به نتیجه‌ای حیرت‌انگیز خواهیم رسید!

اولین قسمتی که از کتاب‌مقدس بررسی خواهیم کرد، با داستان زکریا، پدرِ یحیی تعمیددهنده آغاز می‌شود:

لوقا ۱:۵ «در زمان هیرودیس، پادشاه یهودیه، کاهنی می‌زیست زکریا نام. او از کاهنان گروه ابیّا بود. همسرش الیزابت نیز از تبارِ هارونِ کاهن بود.»

لوقا ۱‏:۸ «...و هنگامی که او در پیشگاه خدا کهانت می‌کرد...»

لوقا ۱‏:۳ «زکریا پس از پایان نوبتِ خدمتش، به خانۀ خود بازگشت.»

لوقا ۱:‏۲۴ «چندی بعد، همسرش الیزابت آبستن شد...»

نشانه‌ای که در اینجا به ما داده می‌شود این است که زکریا از تبارِ ابیّا بود.

بیست‌وچهار تبارِ کهانت ، در خانه خدا

داوود پادشاه به دستور خدا (اول تواریخ ۲۸:‏۱۱‏-۱۳) پسران هارون را به بیست و چهار گروه تقسیم کرده بود (اول تواریخ ۲۴:‏۱‏-۴) تا بدین ترتیب کاهنانی در تمام طول سال به نوبت در خانه خدا، به خدمت بپردازند. پس از تعیین این بیست و چهار گروهِ کاهنین، قرعه انداخته شد تا مشخص شود هر یک از این گروه‌ها چند مرتبه باید در خانه خدا خدمت کند (اول تواریخ ۲۴:‏۷‏-۱۹).

اول تواریخ ۲۴:‏۷          ۱. یهویاریب          ۲. یَدَعیا

اول تواریخ ۲۴:‏۸          ۳. حاریم              ۴. سعوریم

اول تواریخ ۲۴:‏۹          ۵. ملکیه               ۶. مَیامین

اول تواریخ ۲۴:‏۱۰       ۷. هَقوص              ۸. ابیا

اول تواریخ ۲۴:‏۱۱       ۹. یشوع              ۱۰. شَکُنیا

اول تواریخ ۲۴:‏۱۲      ۱۱. الیاشیب           ۱۲. یاقیم

اول تواریخ ۲۴:‏۱۳      ۱۳. حُفّه                ۱۴. یَشَبآب

اول تواریخ ۲۴:‏۱۴     ۱۵. بِلجَه                ۱۶. اِمیر

اول تواریخ ۲۴:‏۱۵     ۱۷. حیزیر             ۱۸. هِفصیص

اول تواریخ ۲۴:‏۱۶     ۱۹. فَتَحیا              ۲۰. یَحَزقیئیل

اول تواریخ ۲۴:‏۱۷    ۲۱. یاکین              ۲۲. جامول

اول تواریخ ۲۴:‏۱۸     ۲۳. دَلایا             ۲۴. مَعَزیا

اول تواریخ ۲۴:‏۱۹ «پس این است وظیفه‌ها و خدمت‌های ایشان به جهت داخل شدن در خانۀ خداوند برحسب قانونی که به‌واسطۀ پدر ایشان هارون موافق فرمان یهوه خدای اسرائیل به ایشان داده شد.»

کاهنینِ متعلق به هر یک از این بیست و چهار "تبارِ" کهانت، خدمت خود را در خانۀ خدا در روز شبات آغاز می‌کردند، و دوران خدمت هر تبار یک هفته بود (دوم تواریخ ۲۳:‏۸ و اول تواریخ ۹:‏۲۵). در سال، سه عید وجود داشت که در آن تمام مردان اسرائیل موظف بودند جهت برگزاری مراسم عید در حضور خداوند، به اورشلیم سفر کنند. بنابراین در مدت این سه عید، تمام کاهنان می‌بایست در خانه خدا حضور می‌داشتند تا بتوانند جوابگوی نیاز مردم باشند. این سه عید به ترتیب عبارت بودند از: عید فطیر، عید هفته‌ها و عید خیمه‌ها (تثنیه ۱۶:‏۱۶).

دورۀ سالانۀ خدمت در خانه خدا

تقویم سال یهود در فصل بهار، در ماه نیسان آغاز می‌شود. بنابراین اولین "تباری" که موظف بود در خانه خدا خدمت کند، تبارِ خاندان ‌یهویاریب ‌بود که می‌بایست به مدت هفت روز خدمت می‌کرد. مسئولیت خدمت در هفته دوم بر عهدۀ خاندان یَدَعیا ‌بود؛ در هفته سوم، عید نان فطیر برگزار می‌شد و بنابراین تمام کاهنین می‌بایست برای خدمت در خانه خدا حضور می‌داشتند. سپس برنامه خدمت دوباره از سر گرفته می‌شد و تبار سوم، یعنی کاهنان خاندان حاریم خدمت خود را در خانه خدا آغاز می‌کردند. بر اساس این برنامه، پس از آنکه هر بیست و چهار تبار دورۀ خدمت خود را به اتمام می‌رساندند، دوباره نوبتِ تبار اول می‌شد، و همین طور تبارهای بعدی به ترتیب خدمت‌شان را انجام می‌دادند. این برنامه ۵۱ هفته، یا ۳۵۷ روز ادامه می‌یافت، که برای سال قمریِ یهودی که ۳۵۴ روز بود کافی بود. بدین ترتیب در طول یک سال، هر گروه از کاهنین دو بار در نوبت خود خدمت می‏‌‏‌کردند، و به علاوه در دوران سه عید مهم یهود نیز خدمت می‌نمودند. بنابراین طول مدت خدمت سالانۀ هر یک از این بیست و چهار گروه از کاهنین، پنج هفته بود.

آبستن شدن الیزابت

حال برگردیم به زکریا، پدر یحیی تعمیددهنده.

لوقا ۱‏:۲۳ «زکریا پس از پایان نوبتِ خدمتش، به خانۀ خود بازگشت.»

لوقا ۱:‏۲۴ «چندی بعد، همسرش الیزابت آبستن شد...»

از آنجا که برنامه کاری این بیست و چهار گروه کاهنین از ماه نیسان در بهار (مصادف با ماه مارس و آوریل) آغاز می‌شد، بر اساس این برنامه دورۀ خدمت زکریا به دهمین هفتۀ سال می‌افتاد. دلیلش هم این است که زکریا به تبار ابیا تعلق داشت که تبار هشتم بود، و دو عیدِ فطیر (از ۱۵ تا ۲۱ نیسان) و هفته‌ها (۶ سیوان) نیز قبل از آغاز دوره خدمت او قرار داشت. بنابراین هفتۀ خدمت زکریا در خانه خدا در دومین شبّات از ماه سوم که ماه سیوان (مصادف با مه - ژوئن) بود آغاز می‌شد.

 

	اولین ماه	دومین ماه	سومین ماه
	ابیب- نیسان (مارچ- آوریل)	زیف- لیعار (آوریل-می)	سیوان (می- ژوئن)
اولین هفته	۱. یهویاریب	۴. سعوریم	همه کاهنین (پنطیکاست)
دومین هفته	۲. یَدَعیا	۵. ملکیه	۸. ابیا
سومین هفته	همه کاهنین (عید فطیر)	۶. مَیامین	۹. یشوع
چهارمین هفته	۳. حاریم	۷. هَقوص	۱۰. شَکُنیا

زکریا پس از تکمیل دورۀ خدمت خود در خانه خدا، در سومین شبّات از ماه سیوان به خانه بازگشت و چندی نگذشت که همسرش الیزابت به یحیی آبستن شد. بنابراین نطفۀ یحیی تعمیددهنده احتمالاً مدت کوتاهی پس از سومین شبّات از ماه سیوان بسته شد.

آبستن شدن مریم

و اما علت اهمیت این اطلاعات راجع به یحیی این است که بر اساس انجیل لوقا، مریم در ششمین ماه بارداریِ الیزابت توسط روح‌القدس به عیسی آبستن شد.

لوقا ۱:‏۲۴ «چندی بعد، همسرش الیزابت آبستن شد و پنج ماه خانه‌نشینی اختیار کرد.»

لوقا ۱:‏۲۵ «الیزابت می‌گفت: "خداوند برایم چنین کرده است. او در این روزها لطف خود را شامل حال من ساخته و آنچه را نزد مردم مرا مایۀ ننگ بود برداشته است."»

لوقا ۱:۲۶ «در ماه ششم، جبرائیل فرشته از جانب خدا به شهری در جلیل فرستاده شد که ناصره نام داشت،...»

لوقا ۱:‏۲۷ «تا نزد باکره‌ای مریم نام برود. مریم نامزد مردی بود یوسف نام، از خاندان داوود.»

توجه داشته باشید که آیه ۲۶ در بالا درباره ششمین ماهِ بارداری الیزابت صحبت می‌کند، و نه دربارۀ اِلول یعنی ششمین ماهِ سال یهودی. آنچه در آیه ۲۴ و سپس در آیه ۳۶ آمده نیز این مطلب را تأیید می‌‌کند:

لوقا ۱:‏۳۶ «اینک الیزابت نیز که از خویشان توست، در سن پیری آبستن است و پسری در راه دارد. آری، او که می‌گوید نازاست، در ششمین ماهِ آبستنی است.»

مریم لااقل به مدت سه ماه از بارداریِ الیزابت نزد او ماند، تا سرانجام یحیی به‌دنیا آمد.

لوقا ۱:‏۵۶ «پس مریم حدود سه ماه نزد الیزابت ماند و سپس به خانه بازگشت.»

لوقا ۱:‏۵۷ «چون زمانِ وضع حملِ الیزابت فرارسید، پسری به‌دنیا آورد.»

حال اگر از تاریخ بسته شدن نطفۀ یحیی در اواخر ماه سوم ، یعنی ماه سیوان شش ماه جلو رویم، به اواخر ماه نهم یعنی ماه کیسلِو (حوالی نوامبر-دسامبر) می‌رسیم که احتمالاً مریم در آن روزها عیسی را آبستن شد. خوب است توجه داشته باشیم که اولین روز عید یهودیِ حَنوکا یا عید ’نورها‘، در بیست و پنجمین روز از ماه کیسلِو جشن گرفته می‌شود، و عیسی مسیح نیز بارها نور جهان خوانده شده است (یوحنا ۸:‏۱۲، ۹:‏۵، ۱۲:‏۴۶). این امر صرفاً از سرِ تصادف نیست. در انجیل یوحنا، حنوکا عیدِ ’وقف‘ نامیده می‌شود (یوحنا ۱۰:‏۲۲). حنوکا نامِ عیدی هشت روزه بود که به یادبود روشن شدن دوبارۀ شمعدان‌ خانه خدا و وقفِ مجدد آن برگزار می‌شد. می‌گویند این شمعدان، با اینکه روغنی که در آن ریخته بودند، تنها برای یک روز کافی بود، به‌طرزی معجزه‌آسا تا هشت روز روشن ماند.

تولد یحیی تعمیددهنده

اگر بنا را بر این بگذاریم که نطفۀ یحیی کوتاه زمانی پس از سومین روزِ شبّات از ماه سیوان بسته شد، و بر این اساس ۱۰ ماه قمری (معادل چهل هفته) جلو برویم، به ماه نیسان می‌رسیم. چنین به‌نظر می‌رسد که یحیی احتمالاً در واسط ماه به‌دنیا آمد، که مصادف با عید پسح و عید فطیر است. جالب اینجاست که حتی امروزه نیز در میان یهودیان رسم است که به‌هنگام ضیافت عید فصح، به نشانۀ انتظار برای آمدن الیاس در آن هفته، جام شرابِ مخصوصی بر سر سفره می‌گذارند. چنین رسمی ظاهراً بر این پیشگویی ملاکی مبتنی است:

ملاکی ۴:‏۵ «اینک من ایلیای نبی را قبل از رسیدن روز عظیم و مَهیب خداوند نزد شما خواهم فرستاد.»

عیسی از یحیی به‌عنوان ایلیا یا "الیاسی" یاد کرد که یهودیان منتظرش بودند:

متی ۱۷:‏۱۰ «شاگردان از او پرسیدند: "چرا علمای دین می‌گویند که نخست الیاس باید بیاید؟"»

متی ۱۷:‏۱۱ «عیسی پاسخ داد: "البته که الیاس می‌آید و همه چیز را اصلاح می‌کند."»

متی ۱۷:‏۱۲ «اما به شما می‌گویم که الیاس آمده است، ولی او را نشناختند و هر چه خواستند با وی کردند. به همین‌سان پسر انسان نیز به دست آنان آزار خواهد دید.»

متی ۱۷:‏۱۳ «آنگاه شاگردان دریافتند که دربارۀ یحیی تعمیددهنده با آنها سخن می‌گوید.»

فرشته‌ای که در خانه خدا به زکریا ظاهر شد نیز تلویحاً اشاره کرد که یحیی همان "الیاسِ" موعود است:

لوقا ۱:‏۱۷ «او به روح و قدرت الیاس، پیشاپیش خداوند خواهد آمد تا دل پدران را بسوی فرزندان، و عاصیان را بسوی حکمتِ پارسایان بگرداند، تا قومی آماده برای خدمت خداوند فراهم سازد.»

بنابراین، عید فطیر در پانزدهمین روز از ماه اول یعنی ماه نیسان آغاز می‌شود، و احتمالاً یحیی تعمیددهنده یا همان "الیاسِ" موعود نیز در همین تاریخ به‌دنیا آمد.

تولد عیسی مسیح

از آنجا که مریم ۶ ماه پس از باردار شدن الیزابت به عیسی آبستن شد، حال که تاریخ احتمالیِ تولد یحیی را تعیین کرده‌ایم کافی است بر اساس تقویم یهود شش ماه به جلو رویم تا به تاریخ احتمالیِ تولد عیسی برسیم. بنابراین از پانزدهمین روز از ماه اول، یعنی ماه نیسان، به پانزدهمین روز از ماه هفتم، یعنی ماه ’تیشری‘ می‌رویم. و این روز مصادف با چه روزی است؟ این روز دقیقاً مصادف است با اولین روزِ عید خیمه‌ها! پانزدهمین روز از ماه تیشری آغازگر سومین و آخرین عید سال است که در آن تمام مردان اسرائیل می‌بایست جهت عبادت در خانه خدا در اورشلیم گرد می‌آمدند (لاویان ۲۳:‏۳۴).

عمانوئیل

اشعیا ۷:‏۱۴ «بنابراین خود خداوند به شما آیتی خواهد داد: اینک باکره حامله شده پسری خواهد زایید، و نام او را عمانوئیل خواهد خواند.»

عمانوئیل یعنی "خدا با ما". پسر خدا آمد تا در میان ما ساکن شود، یا به عبارت دیگر، در میان قوم خود بر زمین خیمه زند.

یوحنا ۱:‏۱۴ «و کلام، انسان خاکی شد و در میان ما مسکن گزید (در اصل یونانی: در میان ما خیمه زد). و ما بر جلال او نگریستیم، جلالی درخورِ آن پسر یگانه که از جانب پدر آمد، پر از فیض و راستی.»

عبارت "مسکن گزید" در اصل عبری succah است. عید خیمه‌ها نیز در زبان عبری Sukkot خوانده می‌شود، و زمان جشن و شادی برای مردم بود:

لوقا ۲:‏۷ «و نخستین فرزندش را که پسر بود به‌دنیا آورد. او را در قنداقی پیچید و در آخوری خوابانید، زیرا در مهمانسرا جایی برای‌شان نبود.»

لوقا ۲:‏۸ «در آن نواحی، شبانانی بودند که در صحرا بسر می‌بردند و شب‌هنگام از گلۀ خود پاسداری می‌کردند.»

لوقا ۲:‏۹ «ناگاه فرشتۀ خداوند بر آن ظاهر شد، و نور جلال خداوند بر گردشان تابید. شبانان سخت وحشت کردند،...»

لوقا ۲:‏۱۰ «اما فرشته به آنان گفت: "مترسید، زیرا بشارتی برایتان دارم. خبری بس‌ شادی‌بخش که برای تمامی قوم است:..."»

لوقا ۲:‏۱۱ «مروز در شهر داوود نجات‌دهنده‌ای برای شما به دنیا آمد. او خداوند مسیح است.»

چرا در مهمانسرا جایی نبود؟ علت این است که بیت‌لحم تنها در حدود ۵ مایل با اورشلیم فاصله دارد، و از آنجا که تمامی مردان اسرائیل برای شرکت در عید خیمه‌ها به اورشلیم و مناطق اطراف سفر کرده بودند، در هیچ مسافرخانه‌ای جا نبود. زائران هر اتاقی را که ممکن بود در مسافرخانه‌های اورشلیم یا شهرهای اطراف یافت شود اشغال کرده بودند، و بنابراین مریم و یوسف مجبور شدند در یک طویله پناه بگیرند.

نکته جالب‌توجه دیگر این است که عید خیمه‌ها، عیدی هشت روزه است (لاویان ۲۳:‏۳۶ و ۳۹). اما چرا هشت روز؟ ممکن است علت این باشد که نوزادان پسر را هشت روز پس از تولد، طیِ مراسم ختنه به خدا وقف می‌کردند:

لوقا ۲:‏۲۱ در روز هشتم، چون زمان ختنۀ نوزاد فرا رسید، او را عیسی نام نهادند. این همان نامی بود که فرشته، پیش از قرار گرفتن او در رحمِ مریم، بر وی نهاده بود.

بنابراین عیسای نوزاد در هشتمین روز از عید خیمه‌ها که آخرین روزِ عید و یک روز شبّات بود، ختنه شد. یهودیانِ امروزی این واقعه را به‌عنوان عیدی جداگانه از عید خیمه‌ها جشن می‌گیرند و آن را شمینی آتزِرِت (Shemini Atzeret) می‌خوانند.

 

نتیجه

بنابراین اگر استدلال ما را دنبال کرده باشید، ظاهراً می‌توان با استناد به کتاب‌مقدس چنین گفت که عیسی مسیح در پانزدهمین روز از ماه تیشیر، در اولین روزِ عید خیمه‌ها متولد شد، که مصادف با سپتامبر تا اکتبر در تقویم کنونی ما است!

 

ماه‌های یهودی	معادل سال قمری	یحیی تعمیددهنده	عیسی
۱- ابیب/ نیسان	مارچ- آوریل	تولد یحیی تعمیددهنده (۱۵ نیسان)	۴
۲- زیف/ لیعار	آوریل- می		۵
۳- سیوان	می- ژوئن	بسته شدن نطفه (پس از سومین روز شبات)	۶
۴- تموز	ژوئن- جولای	۱	۷
۵- اب/ او	جولای- آگوست	۲	۸
۶- الول	آگوست- سپتامبر	۳	۹
۷- اتانیان/ تیشیر	سپتامبر- اکتبر	۴	تولد عیسی (۱۵ تیشیر)
۸- بول/ مرهشوان/ هشوان	اکتبر- نوامبر	۵
۹- چیسلیو/ چیسلیو/ چسلیو	نوامبر- دسامبر	۶	بسته شدن نطفه عیسی        (۲۵ کیسلیو)
۱۰- تبت/ توت	دسامبر- ژانویه	۷	۱
۱۱- شبات/ شوات	ژانویه- فوریه